Onderzoek kleuters en ICT- gebruik
Door Yvette de Ruijter
Ik onderzoek het ICT- gebruik van kleuters in het basisonderwijs, omdat ik de volgende vraag wil onderzoeken: Wat hebben de ontwikkelingen van de ICT voor invloed op het kleuteronderwijs en op welke accenten moet bij het toepassen van ICT- onderwijs bij de kleuters gelet worden? Door deze onderzoeksvraag hoop ik meer te weten te komen over het gebruik van ICT bij kleuters en het belang hiervan om hier al op jonge leeftijd mee te beginnen.
De computer is niet meer weg te denken uit onze samenleving en is bijna een primaire levensbehoefte geworden. Ook ICT in het onderwijs neemt een steeds belangrijkere rol in. Niet alleen voor leerlingen van de school, maar ook van de leerkrachten wordt verwacht dat zij de juiste ICT- toepassingen kunnen verwerken in hun onderwijsaanbod.. Kinderen groeien al vanaf jonge leeftijd met de computer op. Toch is een eerste uitdaging voor het onderwijs is ervoor te zorgen dat alle leerlingen de nodige ICT- competenties veroveren en tevens op de juiste verantwoorde manier.
De kleuterschool heeft een belangrijke taak aan het begin van de schakel. Het is de plaats waar de meeste kinderen voor het eerst met het medium computer geconfronteerd worden. Daarbij zijn kennis en attitude net zo belangrijk als het aanleren van de bedieningsvaardigheden. De computer dient als een soort hulpleraar. Met behulp van de computer kunnen de leerstofonderdelen op een nieuwe manier aangeboden worden zoals bij het aanvankelijk rekenen, oefenen van taalvaardigheid en oriëntatie in de ruimte. Het is de taak van de leerkracht om uit de veelheid van toepassingen de juiste te vinden die het ontwikkelgericht werken bevorderen. Het ontwikkelingsgericht werken met ICT in de kleuterschool kan het beste gecontroleerd worden door de toepassing van tien accenten. Hieronder een selectie:
1 Het eerste contact van de kleuter met de computer moet positief zijn.
In eerste instantie zal men bij gebruik van de computer erop letten of de kleuter zich goed voelt, gemotiveerd is en plezier beleeft aan het gebruik. Om een kleuter op zijn gemak te stellen wordt gebruik gemaakt van bekende figuren die het kind al kent en nog niet gewerkt met programma’s die erg prestatiegericht zijn of waarbij gefocust wordt op goed/fout.
2 Correcte houding en muisgebruik
Het is belangrijk om bij het eerste gebruik van de computer te letten op een goede houding van de kleuter en juist muisgebruik. Het is later namelijk erg lastig om een foute houding af te leren. Er kan bij oudere kleuters ook gewerkt met een thema over het aannemen van een goede houding.
3 Leren communiceren met dit interactief medium
De computer communiceert middels visuele en auditieve elementen. Belangrijk zijn de pictogrammen die bepaalde functies activeren, de cursor, aanduidingen als goed/fout, bijkomende uitleg door en hulpprogramma etc. Er wordt verwacht van de kleuter dat zij de boodschap op een juiste manier interpreteren en er gepast op kunnen reageren.
4 Een onmisbaar instrument in het dagelijks leven
Voor veel mensen is de computer inmiddels bijna onmisbaar geworden. Het is nuttig om eens iemand uit te nodigen die kan vertellen wat de computer allemaal doet en voor hem betekent. Ook verhaaltjes kunnen hierbij helpen.
5 Informatie en communicatie
De computer als informatie- en communicatie instrument en het kennismaken met het internet is ook van belang. Het is bijvoorbeeld mogelijk om na aanleiding van een actueel onderwerp een aantal websites te bezoeken met de kleuters en foto’s en filmpjes te bekijken. Een email sturen naar een ouder van een kind of een andere kleuter kan ook goed als oefening gebruikt worden.
Naast bovenstaande accenten zijn er nog een viertal competenties die bij het ICT- gebruik van kleuters een belangrijke rol spelen. Bij de cognitieve competentie trainen de kleuters de toenemende zelfstandigheid in de praktijk zoals bijvoorbeeld het spelen van een computerspel waarbij de leerkracht erop let of de leerling het begrijpt. Bij de creatieve competentie wordt de nieuwsgierigheid, het doorzettingsvermogen en de originaliteit van het kind bedoelt. Bij de motorische competentie werken de kinderen aan de oog- hand- coördinatie en de muisvaardigheid. De sociale- emotionele competentie gaat over de ontwikkeling van het zelfvertrouwen van de kleuter en het vermogen tot samenwerken. Hier kan aan gewerkt worden in de computerhoek door meerdere leerlingen een spel te laten spelen achter de computer waarbij ze elkaar bijvoorbeeld moeten helpen.
Een voorbeeld van een eigentijds schoolpakket dat goed in het kleuteronderwijs gebruikt kan worden is ‘Schatkist met de muis’. Onder meer het Schatkist lezen en Schatkist rekenen worden aangeboden. De software bestaat uit spelletjes die de beginnende geletterdheid, mondelinge taalvaardigheid en de beginnende gecijferdheid van kleuters stimuleren. Elk programma bevat vrolijke en uitdagende spelletjes op verschillende niveaus. Het computerprogramma kan het hele jaar door gebruikt worden en is speciaal ontwikkeld om het zelfstandig werken van de kleuter te bevorderen.
Een digitaal schoolbord is een groot interactief whiteboard die gekoppeld is aan een computer. Een beamer projecteert de beelden op het bord. Op het digibord kun je alles tonen wat je met de computer ook kunt doen. Wat kun je met een digitaal schoolbord in de kleuterklas en wat zijn de voordelen? De voordelen zijn dat je gemakkelijk het onderwijsaanbod kunt visualiseren, prenten van een prentenboek groot kunt tonen en er is veel interactie mogelijk.
De mogelijkheden van een digibord in de kleuterklas:
* Digitale prentenboeken (voorlezen)
* Koekeloere kijken
* Filmfragmenten van teleblik of beeldbank
* Je kunt erop tekenen
* Computerlessen klassikaal aan de kinderen uitleggen
* Notebooklessen voor klassikaal of individueel gebruik.
* Online (educatieve) spelletjes spelen.
* Websites tonen
* Presentaties
* Muziekfragmenten
* Etc, etc, etc
Op de website digischool.kennisnet.nl kun je terecht voor onder meer een groot aantal educatieve websites speciaal ontwikkeld voor kleuters zoals rekenen voor kleuters, Bob de Bouwer en kleuren, tellen en spelen op de computer. Voor de leerkracht zijn er prentenboeken voor het digibord (of de computer) te vinden en speciale digibordlessen. Erg interessant om eens nader te bekijken!
Bronnen:
ICT- gebruik in de kleuterklas
Gino Vanherweghe
Regionaal ExpertiseNetwerk West-Vlaanderen
www.renwv.be
Met medewerking van Germain Dekimpe, Chantal Vincke en Jo Bultheel.
